“Het is mijn missie om vrouwen van boven de veertig te bereiken en wakker te maken”

Eva De Groote: “De perimenopauze is in een vrouwenleven de periode die begint rond de leeftijd van veertig en eindigt wanneer de menopauze effectief achter de rug is. Het begrip was ook mij totaal onbekend. Toen ik me een paar jaar geleden al een tijdje niet zo goed voelde, had ik er nooit aan gedacht dat het daarmee te maken kon hebben. Ik had zeven jaar ervoor een burn-out gehad en dacht dat het weer zoiets was. Toen Isabel en ik elkaar tegenkwamen, dachten we een boek te schrijven over het ouder worden als vrouw. Maar het werd uiteindelijk een podcast. Onze gasten, zowel vrouwen als mannen, hebben elk een heel eigen deskundigheid rond het thema. Doorheen de podcast werd het duidelijk dat de perimenopauze gaat over een periode van zo’n vijftien jaar waarin veel gebeurt en waar we ons tegelijk zo weinig bewust van zijn.”

Ook vrouwen praten er weinig over

De Groote: “Eigenlijk is de menopauze een soort omgekeerde puberteit. Ingrijpende hormonale veranderingen luiden een nieuwe levensfase in. Terwijl we over de puberteit wel praten, blijft de menopauze erg onder de radar. Dat is heel raar, want het gaat toch over heel wat jaren in het leven van de helft van de bevolking. Dat er zo weinig over gesproken wordt, heeft zeker met schaamte te maken. Vrouwen voelen zich niet goed en ervaren allerlei sensaties in hun lichaam. Maar doordat er niet over gesproken wordt, voelen veel vrouwen zich in deze levensfase heel eenzaam.
Ook in de gezondheidszorg blijven specifieke vrouwelijke klachten in deze fase vaak onderbelicht. Het zit onvoldoende in de opleiding van artsen en hulpverleners. Een psychiater die zelf ook veertiger is, stelde vast dat zij en haar vrouwelijke collega’s hier weinig of geen rekening mee houden bij hun vrouwelijke patiënten. Maar ik ben hoopvol, er is een mentaliteitswijziging bezig. En het is mijn missie om vrouwen van boven de veertig te bereiken en wakker te maken.”

Ouder worden

De Groote: “Ouder worden is sowieso geen populair thema. We schuiven dat zo ver mogelijk voor ons uit en willen zo lang mogelijk blijven doen alsof we dertig, veertig of vijftig zijn. Wij zien seksualiteit vooral als dat wat we beleven tijdens de vruchtbare fase van ons leven. In het Taoïsme wordt seksuele energie echter breder gezien: Het is onze scheppende kracht die in verschillende levensfases een andere vorm krijgt. Vroeger dacht ik: ‘als ik niet meer menstrueer, dan is het gedaan. Dan ben ik geen interessante, aantrekkelijke vrouw meer’. Mijn eigen gynaecoloog zei eens dat je, als je ouder bent, misschien minder behoefte hebt aan seks en dat dat niet erg is. Als jongere vrouw vond ik dat wel erg. Nu begin ik het al wat anders te ervaren. Ik heb interessante oudere vrouwen ontmoet die zeggen: ‘Je seksleven is niet voorbij na de menopauze’. Het is voor elke vrouw anders. Oudere vrouwen spreken ook over een soort rust en stabiliteit. Het kan bevrijdend zijn om niet meer die jonge begeerlijke vrouw te moeten zijn. Het geeft nieuwe speelruimte om van alles te ondernemen. En zo word je aantrekkelijk op een andere manier.”

De ‘Wijzevrouw’ fase: durf, kracht en kwetsbaarheid

De Groote: “De fase waarin je als vrouw terechtkomt als de menopauze achter de rug is, kan veel meer zijn dan verlies en lichamelijke en psychische problemen. Het is belangrijk te beseffen dat de menopauze ook geschenken met zich meebrengt. In onze vruchtbare levensfase zorgen onze hormonen ervoor dat we gericht zijn op verbinding, zorgen voor anderen en alles bij elkaar houden. Als die hormonen veranderen, voel je vaak beter je grenzen aan en besef je wat je zelf wilt en nodig hebt. Er schuilt een enorme potentiële kracht in dit gebeuren. Stel je voor dat we als vrouwen allemaal in die kracht kunnen gaan staan.”

“Concreet betekent deze periode voor mij ‘mij durven tonen zoals ik in mijn kern ben’. Dat ben ik de laatste tien jaar beginnen voelen en dat had ik vroeger niet gedurfd. Het is jammer om je leven altijd te leiden vanuit wat anderen denken of wat de samenleving voorschrijft. Vijftien jaar geleden had ik me niet kunnen voorstellen dat ik mijn eigen menopauze tot thema zou maken en daar de aandacht op zou vestigen. Nu vind ik het empowerend. Ik schaam mij niet voor mijn lichaam, mijn seksualiteit, om te spreken over mijn kwetsbaarheid en om een podcast te maken over mijn menopauze. Omdat ik denk dat het anderen kan helpen. Ik zie nu kwetsbaarheid als een kracht. Mensen zien mij misschien als iemand die het allemaal goed voor elkaar heeft op alle vlakken. Door hen te laten binnenkijken in mijn binnenste, door mijn eigen transformatieprocessen openlijk te delen, heb ik al zoveel verbinding ervaren. Al die warme reacties zijn ook voor mij een troost.”

Wat kunnen vrouwen in deze periode voor elkaar betekenen?

De Groote: “Zelf heb ik mijn moeder nooit over haar menopauze horen spreken en er waren ook geen andere vrouwen in mijn directe omgeving die mij konden inspireren. Dat is een verdriet geweest. Ik heb drie dochters en door hen te vertellen wat ik ervaar, hoop ik dat ze later bij mij zullen aankloppen als ze het nodig hebben. Over generaties heen kunnen we als vrouwen daarin solidair zijn en iets voor elkaar betekenen door erover te praten. Het is soms moeilijk om beroep te doen op zussen en vriendinnen omdat die in dezelfde moeilijke fase zitten. Hierin kunnen oudere vrouwen een rol opnemen. In de vrouwencirkels die we organiseren, zitten we samen: we delen dingen en luisteren. We laten de dingen gewoon zijn en dat is vaak al zo betekenisvol. En soms is er stilte. Het is indrukwekkend wat voor een gevoel van intimiteit en solidariteit er dan ontstaat.”

En voor de partners …

De Groote: “Ook mannen verouderen en kunnen daar last van hebben, maar het is niet te vergelijken want het gaat veel geleidelijker. Bij vrouwen is het een heel intensief proces. In de perimenopauze krijgen ze vaak meer last van PMS-klachten (premenstrueel syndroom, nvdr.) en daar worden hun partners ook mee geconfronteerd. Heel wat mannen luisteren mee naar de podcasts en reageren opgelucht en dankbaar. Ze zeggen: ‘Ik herkende mijn vrouw niet meer, ik wist niet wat er aan de hand was met haar en ook niet wat ik moest doen om goed te doen’. Ook voor mannen of partners die samenleven met een vrouw kan de informatie dus veel betekenen. In deze fase gaan veel koppels in therapie. Want als er binnen koppels niet gepraat wordt, kan het tot een breuk leiden. Terwijl het ook voor een koppel een transformatie kan betekenen. Mijn eigen man is een goed voorbeeld. Hij spaart mij nu wat meer in mijn premenstruele fase en ik ben hem daar dankbaar voor. Ik voel me erkend en gezien en het betekent iets voor onze relatie.”

Rusten als subversieve daad

De Groote: “In onze samenleving worden typisch mannelijke kwaliteiten overgewaardeerd. Vooruitgaan, er elke dag staan en zo goed mogelijk meedraaien in een prestatiegerichte omgeving. Dat is wat je moet doen om van tel te zijn. En we willen het als vrouwen even goed doen als mannen en zeker niet zwak overkomen. Maar we hebben wel een ander lichaam. Mijn menstruatiepijn heb ik zoveel jaren genegeerd. Zwangerschap en kraamtijd heb ik op een ‘mannelijke’ manier gedaan: zo kort mogelijk. Ik heb mijn lichaam niet goed behandeld. Als ik daar nu op terugkijk, ben ik daar verwonderd over. Ik heb eigenlijk vaak stoer gedaan in mijn leven. Maar in de natuur verloopt alles cyclisch. Fases van opbouw, bloei, afbouw en tenslotte rust volgen elkaar op. Rust betekent reflecteren en verwerken. Dat laatste slaan wij te veel over omdat het niet productief lijkt. Terwijl die rustpauzes zo hard nodig zijn, voor onszelf en voor de wereld.”